Προφυλακτική Mαστεκτομή

Προφυλακτική μαστεκτομή και οι πιο σύγχρονες τεχνικές χειρουργικής αντιμετώπισης

Αποφάσισα να γράψω το συγκεκριμένο άρθρο για την προφυλακτική μαστεκτομή, με αφορμή πολλές ασθενείς  που επισκέπτονται το ιατρείο μου καθώς και λόγω της σύγχυσης που επικρατεί με το συγκεκριμένο ζήτημα.

Η προφυλακτική μαστεκτομή είναι η χειρουργική αφαίρεση ενός ή και των δύο μαστών για τη μείωση του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού. Συχνά επιλέγεται από γυναίκες με υψηλό γενετικό κίνδυνο, όπως φορείς των γονιδίων BRCA1 και BRCA2. Η απόφαση απαιτεί ιατρική συμβουλή και ψυχολογική προετοιμασία.

Οι γυναίκες με γονιδιακές μεταλλάξεις που σχετίζονται με υψηλό κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του μαστού θα πρέπει να εξετάσουν το ενδεχόμενο αμφοτερόπλευρης προφυλακτικής μαστεκτομής, καθώς αυτή μπορεί να μειώσει σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης της νόσου. Επιπλέον, σε περίπτωση διάγνωσης καρκίνου στον ένα μαστό, η ετερόπλευρη προφυλακτική μαστεκτομή αποτελεί μια πιθανή στρατηγική για την αποφυγή μελλοντικών επιπλοκών. Αυτά τα συμπεράσματα επιβεβαιώνονται από πρόσφατη επιστημονική ανασκόπηση, που δημοσιεύθηκε στο Journal of the American Medical Association  (JAMA).

Πότε πρέπει να εξεταστεί το ενδεχόμενο να υποβληθεί μια γυναίκα σε προφυλακτική μαστεκτομή;

Ορισμένες γυναίκες διατρέχουν σημαντικά υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό. Οι πιθανότητες να νοσήσουν μπορεί στην πραγματικότητα να φτάσουν έως και το 70%, κυρίως λόγω της παρουσίας παθογόνων μεταλλάξεων σε συγκεκριμένα γονίδια. Τα πιο γνωστά είναι τα BRCA1 και BRCA2, ενώ άλλα γονίδια που σχετίζονται με αυξημένο κίνδυνο περιλαμβάνουν τα PTEN, CDH1, STK11 και PALB2.

Επιπλέον, o κίνδυνος ανάπτυξης καρκίνου του μαστού είναι επίσης υψηλός σε γυναίκες που έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στο στήθος πριν από την ηλικία των 30 ετών (π.χ. νεαρές ασθενείς που υποβάλλονται σε θεραπεία για λέμφωμα).

Οι δύο κύριες στρατηγικές που μπορούν να εφαρμοστούν είναι:

• Προφυλακτική μαστεκτομή: Πρόκειται για αμφοτερόπλευρη προφυλακτική χειρουργική αφαίρεση του μαστού, η οποία μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου κατά 90% ή περισσότερο, με υπολειπόμενο κίνδυνο εμφάνισης της νόσου να κυμαίνεται μεταξύ 1-2%.
• Ενεργητική παρακολούθηση: Περιλαμβάνει στενούς και τακτικούς προληπτικούς ελέγχους, ώστε να εντοπιστεί ο καρκίνος σε πρώιμο στάδιο, εάν εμφανιστεί. Αυτή η στρατηγική περιλαμβάνει:

• Παρακολούθηση από εξειδικευμένο χειρουργό μαστού- μαστολόγο.
• Υπερηχογράφημα κάθε έξι μήνες.
• Μαστογραφία και μαγνητική τομογραφία μία φορά το χρόνο.
• Ενδεχόμενη φαρμακολογική πρόληψη με χαμηλή δόση ταμοξιφαίνης.
• Παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής, όπως υγιεινή διατροφή και τακτική σωματική δραστηριότητα.

Ωστόσο, η ψυχολογική διαχείριση της ενεργητικής παρακολούθησης δεν είναι εύκολη, καθώς δεν μπορούν όλες οι γυναίκες να την αποδεχτούν. Οι νεότερες γυναίκες τείνουν να προτιμούν την προφυλακτική μαστεκτομή, επειδή μειώνει δραστικά τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου. Αντίθετα, η παρακολούθηση στοχεύει στην έγκαιρη διάγνωση και όχι στην πλήρη πρόληψη της εμφάνισης καρκίνου (δευτερογενής πρόληψη).

Η επιλογή μεταξύ των δύο προσεγγίσεων πρέπει να βασίζεται σε εξατομικευμένη εκτίμηση κινδύνου, λαμβάνοντας υπόψη τις γενετικές μεταλλάξεις και το οικογενειακό ιστορικό. Για τις γυναίκες με υψηλό κίνδυνο, η προφυλακτική μαστεκτομή αποτελεί σημαντική επιλογή, μειώνοντας τις πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου κατά 90%. Σπάνιες περιπτώσεις αποτυχίας σχετίζονται με την παρουσία νεοπλασμάτων σε υπολείμματα ιστού μαστού που δεν αφαιρέθηκαν πλήρως.

Γι’ αυτόν τον λόγο, η χειρουργική επέμβαση πρέπει να πραγματοποιείται σε εξειδικευμένα κέντρα από έμπειρους χειρουργούς μαστού. Η προφυλακτική μαστεκτομή πρέπει να είναι ογκολογικά σωστή και να διασφαλίζει εξαιρετικό αισθητικό αποτέλεσμα, ώστε να παρέχει στις γυναίκες όχι μόνο την απαραίτητη προστασία, αλλά και  ποιότητα ζωής.

Πόσο σημαντική είναι η παρουσία μιας διεπιστημονικής ομάδας;

Η παρουσία μιας διεπιστημονικής ομάδας είναι ζωτικής σημασίας για την προετοιμασία μιας γυναίκας που πρόκειται να υποβληθεί σε προφυλακτική μαστεκτομή. Είναι απαραίτητο να συνδυάζονται οι γνώσεις και οι δεξιότητες διαφόρων ειδικών πριν από τη χειρουργική επέμβαση. Πριν προχωρήσει σε αμφοτερόπλευρη προφυλακτική μαστεκτομή, η γυναίκα πρέπει να είναι πλήρως ενημερωμένη για τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα της επέμβασης.

• Μειονεκτήματα: Αλλαγή στην αίσθηση του μαστού και αδυναμία θηλασμού σε περίπτωση που επιθυμεί να αποκτήσει παιδιά.
• Πλεονεκτήματα: Απομάκρυνση του άγχους των τακτικών εξετάσεων, βελτιωμένη ψυχολογική κατάσταση και συχνά αισθητική βελτίωση μέσω της άμεσης αποκατάστασης μετά τη μαστεκτομή.

Ποια είναι η κατάλληλη ηλικία για την επέμβαση;

Ο ιδανικός χρόνος για την εκτέλεση της προφυλακτικής μαστεκτομής πρέπει να είναι εξατομικευμένος και να λαμβάνει υπόψη:

• Τον τύπο της γονιδιακής μετάλλαξης.
• Το οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού.
• Την ηλικία της πρώτης διάγνωσης καρκίνου στην οικογένεια.

Ο χρόνος μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τον προγραμματισμό και τις ανάγκες της κάθε γυναίκας. Υπάρχουν γυναίκες, για παράδειγμα, που αποφασίζουν πρώτα να αποκτήσουν παιδί, να το θηλάσουν και στη συνέχεια να υποβληθούν σε μαστεκτομή.

Μετά την ηλικία των 70 ετών, η επιλογή προφυλακτικής μαστεκτομής θεωρείται λιγότερο αυστηρή και η γυναίκα μπορεί να αποφασίσει να έχει στενούς απεικονιστικούς ελέγχους. Η ανάγκη που έχει μια νέα γυναίκα είναι μεγαλύτερη επειδή έχει όλη τη ζωή μπροστά της και είναι ευκολότερο να πάρει μια απόφαση. Οι νέες γυναίκες είναι πολύ πιο αποφασισμένες και από την εμπειρία μου σχεδόν όλες επιλέγουν την αμφοτερόπλευρη μαστεκτομή. Μια 70χρονη γυναίκα, ακόμα κι αν ανακαλύψει ότι έχει γενετική μετάλλαξη, πιο δύσκολα αποφασίζει να κάνει προφυλακτική μαστεκτομή. Τα μέλη της οικογενείας της πρέπει να υποβληθούν σε γονιδιακά τεστ για μετάλλαξη. Η χειρουργική επιλογή πρέπει πάντα να είναι εξατομικευμένη και πλαισιωμένη, υπενθυμίζοντας ότι μειώνει τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε ποσοστό μεγαλύτερο του 90%.

Εάν διαγνωστεί καρκίνος του μαστού, πότε ενδείκνυται η ετερόπλευρη μαστεκτομή;

Η ετερόπλευρη προληπτική μαστεκτομή, δηλαδή η αφαίρεση υγιών μαστών αφού ο άλλος μαστός έχει προσβληθεί από καρκίνο, είναι μια πρακτική που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη σε γυναίκες που αναπτύσσουν καρκίνο του μαστού και είναι φορείς γονιδιακών μεταλλάξεων ( για παράδειγμα BRCA1 και 2, PTEN, STK11, CDH1 και PALB2).

Ιδιαίτερα στις νεότερες γυναίκες ή σε όσες έχουν ισχυρό οικογενειακό ιστορικό καρκίνου του μαστού, ο γενετικός έλεγχος για μεταλλάξεις πρέπει να πραγματοποιείται άμεσα, καθώς μπορεί να επηρεάσει τη χειρουργική απόφαση.

• Αν δεν εντοπιστεί μετάλλαξη, μπορεί να εξεταστεί η συντηρητική χειρουργική επέμβαση.
• Αν η γυναίκα είναι φορέας γονιδιακών μεταλλάξεων, μπορεί να προταθεί τόσο η αφαίρεση του πάσχοντος μαστού όσο και η ετερόπλευρη προφυλακτική μαστεκτομή.

Η διαδικασία αυτή απαιτεί προσεκτικό σχεδιασμό και συντονισμό μεταξύ των ειδικών, γεγονός που καθιστά τη διεπιστημονική προσέγγιση απολύτως απαραίτητη. Πολλές γυναίκες, μετά τον γενετικό έλεγχο, επιλέγουν προληπτικά την προφυλακτική μαστεκτομή και για τον υγιή μαστό, ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο επανεμφάνισης της νόσου και να διασφαλίσουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής.

Ποιες είναι οι πιο σύγχρονες τεχνικές για την προφυλακτική μαστεκτομή και για τη μαστεκτομή για καρκίνο του μαστού ;

Υπήρξαν φορές που οι ασθενείς μου πολύ ενθουσιασμένες μου λένε κυρία Γαλανού κανένας το καλοκαίρι δεν κατάλαβε ότι έχουμε κάνει μαστεκτομή με άμεση αποκατάσταση και πολλοί νομίζουν ότι έχουμε κάνει πλαστική χειρουργική για αισθητικούς λόγους. Μία ασθενής από την Κρήτη μου είπε ότι ούτε ο ίδιος ο ακτινολόγος κατάλαβε με την πρώτη ματιά ότι είχε γίνει μαστεκτομή με αποκατάσταση. Δεν μπορώ να κρύψω τη συγκίνησή μου με την ικανοποίηση των ασθενών μου. Από το 2013 η εξειδίκευσή μου στην χειρουργική ογκοπλαστική μαστού στο Ευρωπαϊκό Ογκολογικό Ινστιτούτο Regina Elena IRCCS Clinical Trial Center στη Ρώμη και η συνεργασία μου για πολλά χρόνια ως χειρουργός μαστού με την εξαιρετική ομάδα διεθνούς φήμης Βreast Unit υπό τη διεύθυνση του καθ. Roy De Vita με έκανε να είμαι μέλος μίας χειρουργικής ομάδας που χρησιμοποιεί τις πιο σύγχρονες τεχνικές σήμερα στη χειρουργική ογκολογία μαστού με τεχνολογία state-of-the art. Πλέον στη μαστεκτομή γίνεται άμεση αποκατάσταση χρησιμοποιώντας ενθέματα, χωρίς ημερομηνία λήξης, όπως η πολυουρεθάνη. Pioneer και leader αυτής της τεχνικής είναι ο καθ. Roy De Vita. Επίσης η άμεση αποκατάσταση με ενθεματα μπορεί να γίνει, εφόσον είναι εφικτή, και πάνω από τον μείζον θωρακικό μυ. Ο χειρουργός πρέπει να έχει την κατάλληλη τεχνογνωσία και εμπειρία σε αυτές τις τεχνικές για να έχει η ασθενής το καλύτερο αποτέλεσμα. Για κάθε ασθενή η επιλογή της χειρουργικής τεχνικής και των ενθεμάτων είναι εξατομικευμένη.

Σε μικρούς και μεσαίους μαστούς η μαστεκτομή μπορεί να γίνει ρομποτικά με χρήση του ρομπότ Da Vinci. Επίσης η μαστεκτομή μπορεί να γίνει και ενδοσκοπικά. Και στις δύο περιπτώσεις η γυναίκα δεν έχει ουλές πάνω στο μαστό, γίνεται άμεση αποκατάσταση με ενθέματα στο ίδιο χειρουργείο ταυτόχρονα και διατηρείται η θηλή, εφόσον είναι αρνητική η ταχεία βιοψία οπισθοθηλαία για κακοήθεια.

Συνοψίζοντας, πλέον υπάρχουν σύγχρονες τεχνικές χειρουργικής  στο μαστό χρησιμοποιώντας την πιο εξελιγμένη τεχνολογία για αναίμακτο χειρουργείο κάνοντας την ασθενή να έχει γρήγορη ανάρρωση, επιστροφή στην καθημερινότητά της  και έχοντας ένα πολύ καλό ογκολογικό και αισθητικό αποτέλεσμα στην αντιμετώπιση.